Posted on | Poetry

In Antipolo, pilgrims make the alay-lakad

RainrainrainraLegs were made
Rainranfor walking. Thighs were made for resting on.
A cowlick frames your forehead,
Rainrainrainrathat’s why you are how you are. A dagger’s
stitched to my chest, that’s why I am how I am,
Rainrainrainraincalling you at a number
Rainrainrainrayou haven’t used in ages.
RainranIf I do this over and over and still no one responds,
Rainrainrainrainrainrandoes that make me a devotee?
I might as well
Rainranknock and knock at a door
Raiwhose hinge has gone rusty
Rainrainrainrainstead of doing nothing,
Rainrainraihave all that’s said of me be
Rainrainrainrainrainranhe was here, he carved
Rainranhis shape into the wind.
Here’s Antipolo’s mountain, so climb it.
RainranHere’s the stairs that snake up to my mind, climb those too.
RainrainrainrainrainrainrainraAnd the dirt road of hair
that ends at my chest—no,
Rainrainrainraignore that for now.
RaiThere’ll be plenty of time later to get lost
in the small country of my heart,
Rainranits labyrinthine plaza,
to descend and find the aged library, the abandoned shelf
Rainrainrainraof sweets, reed brooms.
RaiIf you start your walk from here,
there’ll be someplace you’re going. Go further still and you’ll forget
Rainrainrainrainrainranwhy you came.
If that happens, come back to the center.
RainrainrainraThere’s a blazing Christ aflame in the middle of an altar.
RainranThe bells in the dome are raspy, hoarse,
Rainrainrainrathey’ve gone so long with no occasion
Rainrainrainrainrainrainrainrato celebrate.
RainrainrainraThank you for visiting. Leave a candle lit.
RainrainrainrainrainrainrainrainSlip a prayer somewhere between the hassocks.
RainrainrainrainrainranBefore you leave, beat the dust
Rainrainrainrafrom your feet.
RainrainrainrainrainrainrainrainWhy not leave the nation a blessing.
RainrainrainrainrainranLeave it seeking rain.
RainrainrainrainrainrainrainraLeave the door open
Rainrainrainrainrainrainlike it’s the kind of church
Rainrainrainrainrainranin old movies, run by killers
Rainrainrainrainrainrainrand penitent prostitutes, all looking
Rainrainrainrafor new beginnings.
RainrainrainrainrainranHow do you want to begin?
RainrainrainrainrainrainrainrainrainraiYou counted open windows
Rainrainrainrainfrom Overlooking until
Rainrainrainrainrainranyou got cross-eyed.
RainrainrainrainrainrainrainrainrainraiWe’ve been sitting
Rainrainrainrainat this restaurant
Rainrainrainrainrainrainrainrafor awhile now, ordered nothing,
Rainrainrainraany time and the waiter will kick us out.
RainrainrainrainrainrainrainraBut the ice in my glass hasn’t melted.
RainrainrainrainrainranThe catfish is tired of attempting escape
Rainrainrainrainrainrainrainrainrainrainrainrainrainfrom his aquarium,
Rainrainrainrahe’s bored out of his mind, scarved with moss.
RainrainrainrainrainrainrainrainHe wants to be slaughtered, and soon—I get it.
RainrainrainrainrainranWe trade glances and it’s like he’s saying:
Rainrainrainrainrainrainrainrathat lucky bastard, he got out.
RainrainrainraTo love is to remain, I say.
RainrainrainrainrainrainrainrainThey’re different, you say.
RainrainrainrainrainrainrainraThey’re nothing alike. No wonder you’re always so morose,
Rainrainrainrainrainrannot knowing the distinction.

RainrainrainrainrainranraIf it’s only a bus
Rainrainrainrabetween Manila and Balibago,
Rainrainrainrainrainrainrainrainrainraiclocks should tick just as quick
Rainrainrainrainrainranrato mark time in the world.
RainrainrainraIf the world’s Antipolo,
Rainrainrainrainrainrainrainramake a new Antipolo.
RainrainrainrainrainranrainIf the cathedral’s
a heart, come by over and over.
RainrainrainrainrainranIf your heart’s a cathedral,
Rainrainrainrawho will I praise?
RainranWhy on earth do you do this,
RainrainrainrainrainranraI ask my friend who ascends
towards town each year.
RainrainrainrainrainranraIf you need to ask,
Rainrainrainrayou won’t understand.

Maybe, but I still think of you,
Rainrainraithe strands of your hair clogging
Rainranthe bathroom drain.
RainrainrainraThe comb you never use,
the kamiseta you haven’t worn in forever,
Rainrainrnot because it doesn’t fit you
Rainrainrainrabut because of the zipper on its back
which you need someone else to close
Rainrainrainsince you can’t reach it with your hands.
RainranI want to ask you
Rainrainrainrainrainranif it’s hard, being alone,
but I know you won’t give me
Rainrainrainrathe relief of a response.
RainranSo why don’t you lengthen the road?
RainrainrainrainMultiply the snares on the way,
Rainranirthe counterfeit joys,
Rainransix beers for the price of five?
RainrainrainrainThe song speeding jeepneys beat against the earth?
Throw in the protests, too,
Rainraniragainst nonbelievers:
Rainrainrainrainrainranif your God really loves you,
Rainrainrainrainwhy do you suffer so?

RainranIf I love you, Samantha,
what should I choose?
RainrainraiHere’s a platter of squid
Rainrainrainrainand some slices of raw mango,
Rainranmy heart flayed open like a split fish.
RaiThe paper napkins are all used up
from wiping sweat off the cup
Rainrainrainrainrainrainrainrathat’s waited so long for your lips.
RainrainrainrainIf it’s all the same and as easy
Rainranwhether you drink or abstain,
Rainrainrainrainrainranirwalk or remain,
Rainrainrainraingrill or fry liempo.
RainrainrainrainraIf you’re alone, then make your own saints.
RainraniraIf there’s nothing you believe,
Rainranrest your head against the memory of warmer sheets.
RainrainrainrainrainranirWas I left or did I do the leaving?
RainrainrainrainWhich one do I run from,
Rainrainrainrainrainrainrainracome home to?
RainrainrainrainrainranirIt’s just Antipolo. Or Antipolo.
RainranSure, there’s a third choice, but you leave it unconfessed,
Rainrainrainraineven now, your face turned, you won’t tell me.

Sa Antipolo Ginaganap ang Alay-Lakad

RainrainrainraGinawa ang binti
Rainraiupang ipanlakad. Ginawa ang hita upang dantayan. 
May puyo ka sa ulo
Rainrainrainrakayâ ka ganiyan. May nakatahing 
daga sa aking dibdib kayâ ako ganito,
Rainrainrainrainrainratinatawagan ka sa numerong
Rainrainmatagal mo nang hindi ginagamit.
RaKapag paulit-ulit ko itong ginawa at walang sumagot,
Rainrainrainrainrainraang tawag ba sa akin ay deboto? 
Siguro nga maganda na ring
Rainrainkumatok nang kumatok sa pintong 
Rakinakalawang na ang bisagra
Rainrainrainrainrainrakaysa walang ginagawa,
Rainrainrainramasabi lang na may tao dito
Rainrainrainrainrainrainrainrasa sansaglit na inukit ko 
Rainrainang hangin sa hugis ko.
Heto ang bundok ng Antipolo, kayâ akyatin mo.
RainrainHeto ang hagdan patungo sa isip ko, kayâ akyatin mo.
RainrainrainrainrainrainrainrainrainrAt ang landas ng buhok
na nagwawakas sa dibdib ko—huwag,
Rainrainrainrainrainrahuwag mo munang isipin iyan. 
RaMarami pang panahon para maligaw
sa munting bayan ng aking puso,
Rainrainrainrainrainrasa laberintong plasa nitó,
pababâ sa lumang aklatan at abandonadong estante
Rainrainrainrainrainrainrainrang kakanin at walis-tambo. 
RaKapag nilakad mo mula dito,
may patutunguhan ka. Lumayo ka pa at malilimutan mo
Rainrainrainrainrainrainrainrakung bakit ka bumisita.
Kung magkagayon, balikan ang sentro.
RainrainrainrainrainraMay nag-aapoy na Kristo sa gitna ng altar. 
RaPaos na ang kampana sa simboryo
dahil matagal nang walang dahilan
Rainrainrainrainrainrainrainrapara magdiwang ito.
Salamat sa pagbisita. Iwan mong nakasindi ang kandila.
RainrainrainrainrainraIwan mo ang panalangin sa singit ng luhuran.
RainraiBago ka umalis, pagpagin mo ang alikabok 
sa iyong talampakan.
RainrainrainrainrainrainMag-usal ng bendisyon para sa bayan.
RainrainraIwan mong nanghihingi ng tag-ulan. 
RainrainrainrainIwan mong nakabukás ang pinto
Rainrainrainratila simbahan
Rainraisa mga lumang pelikula, takbuhan ng mga mamamatay-tao’t
Rainrainrainrainmga penitenteng putang naghahanap 
ng bagong simula.
RainrainraPaano mo gusto magsimula?
RainrainrainrainrainrainBinilang mo ang bintana
Rainraimula sa Overlooking hanggang
Rainrainrsa magkandaduling ka.
RainrainrainrainrainrainrainraKanina pa táyo nakaupo
Rainraisa restoran na ito
Rainrainrainrainnang walang binibili,
at anumang oras, palalayasin na táyo ng waiter dito. 
RainrainrainrainNgunit di pa lusáw ang yelo sa baso. 
RainrainrPagód na ang hito sa pag-alpas
Rainrainrainrainrainrainrainrainrainrsa akwaryum nitó,
matagal nang nababagot at binabalabalan ng lumot.
RainrainrainrainGusto na niyang makatay at naniniwala ako sa kaniya.
RainrainrNagkatitigan kami at tila sinasabi niya:
Rainrainrainrasuwerte siya’t nakatakas siya. 
Pagmamahal din ang pananatili, sabi ko.
RainrainrainrainIba iyon, sabi mo.
RainrainrainraIbang-iba. Kayâ ka laging malungkot 
Rainraidahil di mo alam iyon.
RainrainrKung isang bus lang ang layo
ng Maynila sa Balibago,
Rainrainrainrainrainraganoon lang dapat kadali 
Rainrainrang magpalipas-oras sa mundo.
Kung ang mundo ay Antipolo,
Rainrainrainraingumawa ng bagong Antipolo.
RainrainrainraiKung ang katedral
ay isang puso, dalawin ito nang paulit-ulit.
RainrainrainrainrainraKung ang puso mo ay isang katedral,
Rainrainrsino ang pupurihin ko?
RainraiBakit mo ito ginagawa,
Rainrainrainrainrainrantanong ko sa kaibigan kong
taon-taon umaakyat patungong bayan.
RainrainrainrainrainranKung kailangan mong tanungin,
Rainrainrainraihindi mo maiintindihan.
Marahil, pero iniisip pa rin kita,
Rainrainranang hibla-hibla ng buhok mong bumabara
Rainraisa drenahe ng iyong banyo.
RainrainrainrainrainranAng suklay mong hindi mo ginagalaw, 
ang kamisetang matagal mo nang hindi sinusuot
Rainrainranhindi dahil di na kasya sa iyo
Rainrainrainrainrainrankundi dahil sa siper sa likod nitó
na kailangan mo pang ipasara sa iba
Rainrainrainraidahil hindi abot ng iyong kamay. 
RainraiMahirap ba mag-isa
Rainrainrainrainrainrainrang nais kong itanong sa iyo,
ngunit alam kong hindi mo ibibigay sa akin
Rainrainranang ginhawang kaakibat ng pagtugon.
RainraiKayâ bakit hindi mo pa habaan ang daan? 
RainrainrainraiDamihan ang patibong sa gilid, 
Rainrainmga huwad na tuwa,
Rainraianim na beer sa presyo ng lima?
RainrainranTugtúging patok na nagpapaugong sa lupa? 
Samahan mo pa ng mga protesta
Rainrainrasa kanilang hindi naniniwala:
Rainrainrainrainrainrainrainrakung mahal ka ng Diyos niyo, 
Rainrainrainraihindi ka Niya pahihirapan.
RainraiKung mahal kita, Samantha,
ano ang aking pagpipilian?
RainrainrainraiNarito ang isang platito ng pusit
Rainrainrainrainrainranat hiniwang hilaw na mangga,
Rainrainrainrainang puso kong tila tilapyang pinabuka.
RainraiUbos na ang tisyu sa lalagyan
kakapunas sa pawis ng basong
Rainrainrainrainrainrainrainrakanina pa nag-aabang sa iyong bibig. 
RainraiKung kasindali lang ang lahat
Rainrainrainrainrainransa pag-inom at hindi,
Rainrainrainrainrainransa paglakad at pananatili,
Rainraininihaw o piniritong liempo.
RainrainrainraiKung nag-iisa, gumawa ng sariling santo. 
RainraiKung walang pinaniniwalaan,
sumandal sa gunita ng mainit na kama.
RainrainrainrainiAko ba ang iniwan o ang nang-iwan? 
RainrainAlin ang tinatakbuhan
Rainrainrainrainrainraninat alin ang tahanan?
RainrainrainraiAntipolo lang iyan o Antipolo.
May isang ikatlong sagot, ayaw mo aminin,
Rainraiat hanggang ngayon, ayaw mong sabihin sa akin.

Abner Dormiendo is an educator, writer, and scholar. Sa Antipolo pa rin ang Antipolo, finalist at the 42nd National Book Awards, is his first book.

Ethan Chua is a community organiser, translator, and poet. Their chapbook, Sky Ladders, won the 2022 Bull City Press chapbook contest.

[Return to Top]